Ruwa wani abu ne bayyananne, wanda ba shi da launi ko wari ko ɗanɗano. Ruwa shi ne mafi yawan abu a doron kasa, wanda ya mamaye kusan kashi 71% cikin 100% na sararin saman doron ƙasa. Ruwa yana iya narkar da abubuwa iri-iri, kuma yana da mahimmanci ga dukkan rayuwar abubuwa masu rai.
Ruwa ya samu ne ko kuma yana ƙunshe da nau’ikan sinadarai ne guda biyu, wato hydrogen da oxygen atom guda ɗaya, shi ne yake da fomula kamar haka H2O, a tsarin rubutun kimiyya.
Hanyoyin samun ruwa
• Spring water
Wannan ruwa ne da ake samu daga ƙarƙashin ƙasa, kamar maɓuɓɓugar ruwa. Yana kuma iya ƙunsar ma’adanai a ciki da wasu halittun da sauran abubuwa.
Fa’idojin spring water
1. Tataccen asali: Ana tace spring water yayin da yake gudana yana ratsa ƙasa, wanda hakan yana kawar da ƙazanta kuma yana inganta dandano da ingancinsa.
2. Akwai ma’adanai: Spring water yana iya ƙunsar ma’adanai da akan samu a cikin ruwa kamar calcium, magnesium, da potassium, waɗanda ke da amfani ga lafiya.
3. Dandano na musamman: Ruwan spring yana da dandano daban-daban dangane da tushe ko bangare ƙasa ko yanki.
4. Ƙarancin gurɓacewa: Ruwan spring na da wahalar karɓar abubuwa masu cutarwa ko haɗari kamar ƙwayoyin cuta, da sinadarai.
Ire-iren spring water
1. Artesian Water: Ana tattara shi daga rijiyoyi ne ko maɓuɓɓugar ruwa da ke shiga cikin kwamin ruwa.
2. Minerals water: Ya ƙunshi aƙalla sassa 250 a cikin miliyan na jimillar daskararrun abubuwa, kamar ma’adanai da abubuwan haƙowa.
3. Sparkling water: Ruwan spring ne mai ƙunshe da sinadarin carbonate na asali a cikinsa.
4. Alkaline water: shi ne nau’in spring water da ke da pH mafi yawa, yawanci tsakanin 8 da 9.5.
• Ruwan famfo
Ruwa ne da ake samarwa ga gidaje da makarantu da ma’aikatu da kasuwanni da sauran wuraren taruwar jama’a ta hanyar aika ruwan ta cikin bututu daga ma’aikatar samar da ruwan. Ana rarraba shi ta hanyar samar ƙananun bututu zuwa ga gidaje, kuma ana samar da shi ne don amfanin sha, dafa abinci, da sauran amfanin gida.
Ruwan famfo yawanci ana sarrafa shi don cire ƙazanta da ƙwayoyin cuta. Ana amfani da sinadari kamar fluoride, chlorine, ko wasu abubuwa don inganta shi.
Fa’idojin ruwan famfo
1. Sauƙin samu: Ruwan famfo yana samuwa cikin sauƙi a yawancin gidaje da kasuwanci.
2. Arha: Ruwan famfo gabaɗaya ba shi da tsada idan aka kwatanta shi da ruwan kwalba.
3. Adadi: Ana kayyade yawan ruwan famfo da ake tura wa al’umm don tabbatar da bai wuce ka’idojin hukumar samar da ruwan ba sannan kuma ba zai yi ta’adi ba.
4. Ɗorewa: Ruwan famfo shi ne ruwa mafi dacewa da muhalli fiye da sauran nau’ikan ruwa.
Duk da haka, ruwan famfo yana da wasu matsaloli kamar:
1. Wari: A wasu lokutan ruwan famfo na zuwa da wari idan ya kasance wani bututun da yake binne a cikin kwata ya fashe.
2. Gurɓacewa: Ruwan famfo na iya ƙunsar gurɓatattun abubuwa, kamar guba.
3. Fashewar bututu: Tsofaffin bututu da babban bututun hankaɗo ruwan na iya fashewa wanda hakan kan janyo dakatar da samun ruwan.
• Ruwan teku
Shi ne ruwan da ya cika tekunan duniya. Yana ƙunshe da abubuwa daban-daban, sannan za a iya cewa ruwan teku ya ƙunshi abubuwa a cikinsa kamar:
1. Ruwa kimanin kaso 96.5%
2. Gishiri kimanin kaso 3.5%:
– sodium chloride
– Magnesium chloride
– Calcium carbonate
– Potassium sulfate
3. Gas:
– Oxygen
– Nitrogen
– Carbon dioxide
4. Sinadarai
– Nitrogen
– Phosphorus
– Iron
5. Kwayoyin halitta
– Matattun tsirrai da dabbobi
– Microorganisms
6. Sauran abubuwa
– Abubuwan da aka gano kamar jan karfe, zinc, da gubar
– Gurbacewa kamar robobi, mai, da sinadarai
Alfanun ruwan teku
1. Dandanon gishiri
2. Yana da yawa sosai
3. Yawan sinadarin alkalinity
4. Ƙananan matakan oxygen (idan aka kwatanta da ruwa mai dadi)
5. Yana da zurfi matuƙa
Ruwan teku yana taka muhimmiyar rawa wajen daidaita yanayin duniya, yana tallafa wa nau’ikan halittun ruwa. Sai dai kuma ruwan na teku na fuskantar barazana iri-iri, kamar gurbacewar yanayi, kifaye, da sauyin yanayi, wadanda za su iya yin tasiri ga ingancinsa da kuma halittun da suka dogara da shi.
• Ruwan rijiya
Ruwa ne da ake samu dalilin haƙa rami mai zurfi wanda ke riskar tushen ruwa na karkashin ƙasa. Yawancin lokaci ana amfani da shi don sha, ban ruwar shuka a gona ko lambu, da sauran aikace-aikacen gida.
Siffofin ruwan rijiyar
1. Tushe: Ruwa rijiya dai yana fitowa ne daga magudanan ruwa na ƙarƙashin ƙasa, yawanci daga jikin wani nau’in dutse ko kuma ƙasa wanda ke adana ruwa.
2. Ma’adanai: Ruwan rijiya yana da ingancin samar da wasu abubuwa, yakan iya ƙunsar abubuwa na halitta da ma’adanai kamar baƙin ƙarfe, manganese, da calcium.
3. Rashin kula: Ruwan rijiya sau da yawa ba a kula da shi kamar ruwan famfo, don haka yana iya buƙatar ƙarin maganin tacewa ko kashe ƙwayoyin cuta, don tabbatar da aminci da inganci.
4. Gwaji: Yana da matukar muhimmanci yi gwaji akai-akai don tabbatar da amincin ruwan rijiya, saboda ana iya samun gurɓatattun abubuwa kamar ƙwayoyin cuta da sinadarai masu haɗari ga lafiya.
5. Ingantawa: Rijiyoyin suna buƙatar kulawa da ingantawa akai-akai, kamar duba matakan ruwa, tsaftace rumbun rijiyar, da duba wuraren da ke kewaye.
Fa’idojin ruwan rijiya
1. Abin dogaro: Ruwan rijiya yana samar da maɓulɓular ruwa abar dogaro, kuma yana rage dogaro da kayan aiki idan aka kwatanta da ruwan famfo.
2. Inganci: Ruwan ruwa na iya zama mai inganci, tare da dandano na musamman a sakamakon wasu ma’adinai da akan samu a cikin rijiyar.
3. Tsada: Rijiyar ruwa na iya zama mai tsada, musamman ga yankuna masu tsandauri wadanda sai an biya kuɗi sosai ga masu haƙar rijiyar.
Matsalolin ruwan rijiya
1. Haɗarin gurɓace: Rijiyoyi na iya zama gurɓatattu sakamakon shigar wasu abubuwan, kamar zubar da ruwan noma ko sinadarai daga ayyukan masana’antu.
2. Buƙatar kulawa: Rijiyoyin suna buƙatar kulawa ta yau da kullum don tabbatar da inganci da tsaftar ruwan.
3. Ƙarfewa: Yawan ruwan da rijiya ke samarwa na iya canzawa ko ma ta ƙafe, hakan na haifar da ƙarancin ruwa a cikin al’umma.
• Ruwan sama
Shine ruwan da ake samu daga sama, yawanci ruwan kan sauka a saman rufin gidaje ko wasu filaye. Ruwan sama kan zubo sakamakon narkewar giza-gizai.
Amfanin ruwan sama
1. Yana taimakawa rage sayen ruwa
2. Yana rage bukatar ruwan famfo
3. Kowa na iya samun shi a kyauta
4. Gabaɗaya ruwan sama ingantacce ne
Amfanin ruwa gabaɗaya
Ruwa yana da amfani da yawa a fannonin rayuwa daban-daban, ciki har da:
1. Sha
2. Tsaftar muhalli da jiki (wanka, wanka, wanke-wanke bayan gida)
3. Noma ( ban ruwa, amfanin gona)
4. Masana’antu (ƙira, sarrafawa, sanyaya abubuwa)
5. Samar da makamashi
6. Sufuri (kewayawa, motsawa)
7. Nishaɗi (wakar ruwa, kamun kifi)
8. Kulawa da muhalli (filayen dausayi, muhallin ruwa)
9. Aikin kashe gobara da agajin gaggawa
10. Likitanci da dalilan kiwon lafiya (jiyya, tsaftacewa, haifuwa)
11. Shirye-shiryen abinci da sarrafa shi
12. Tsaftacewa da wankewa (jini, tufa, wurare)
13. Tsarin gine-gine
14. Binciken kimiyya da gwaji
Samuwar ruwa da muhimmancinsa sun sa ya zama muhimmin jigo ga rayuwar ɗan’adam, ci gaban tattalin arziki, da dorewar muhalli mai tsafta da inganci.
Manazarta
Team, S. (2024, May 23). What are the different types of water? Smart Water Magazine.
U.S. Geological Survey. (2022, October 2). Types of water
CDC. (n.d.). Water sources | Public water systems | Drinking water | Healthy water