Tabarau ko gilashin ido wata nau’in na’ura ce da ake maƙalawa a fuska don samun damar gani da kyau da kuma kiyaye idanu daga cutarwar baƙin abubuwa. Tabarau na taimakawa ta hanyar daƙile shigar ƙura da sauran abubuwa masu cutar da ido tare da inganta hangen abubuwa daga nesa. Yawanci ana amfani da tabarau don inganta ƙarfin gani, kamar tabarau na yin karatu da kuma waɗanda ake amfani da su don hangen abubuwa daga nesa.
Wasu nau’ikan tabarau ɗin suna ba da kariya ga ido daga tarkacen da ke tashi ko tartsatsi ga ma’aikatan gini ko masu aiki a ɗakin gwaje-gwaje; waɗannan tabarau na da abin kariya a gefen idanu da kuma a jikin ruwan tabarau ɗin. Ana amfani da wasu nau’ikan don kariya daga hasken da ke kusa. Ana sanya gilashi don kare ido a yayin aiwatar da wasu wasanni, kamar su squash. Masu saka tabarau na iya amfani da maɗauri don hana faɗuwa.
Tabarau ɗin kariya daga hasken rana yana ba da damar samun ingantaccen gani a cikin hasken ranar kuma ana amfani da shi don kare idanu daga lalacewa dalilin matsanancin hasken ultraviolet. Gilashin tabarau na yau da kullun ana yi masa tinted (saka baƙar leda) don kariya daga haske. Gilashin photochromic na da haske ko yin haske a cikin duhu ko yanayi na cikin gida, amma suna sauyawa lokacin da aka fuskanci hasken ultraviolet. Mutanen da ke da matsalar photophobia a matsayin alama ta farko (kamar wasu cututtuka) sukan sa gilashin tabarau ko madaidaicin gilashin tinted, har ma a cikin gida da kuma lokacin dare.
Yaushe aka ƙirƙirar tabarau?
Tabarau ya samo asali ne tun zamanin da, lokacin da ƙwararru ke neman mafita game da matsalolin gani. Kodayake ba a san ainihin lokacin da aka ƙirƙiro shi ba, rubuce-rubuce game da na’urorin taimakon gani a zamanin da sun nuna alamomin bayyanarsu. Bayanan farko da aka adana sun kasance daga tsohuwar Daular Romawa. An ba da rahoton cewa Seneca, wani daga cikin Romawa, ya yi amfani da wani gilashi don haɓaka rubutu a cikin littattafansa. Wannan yana nuna farkon abubuwan inganta gani na gilashi.
A wasu zamanai, karatun duwatsun da aka yi da duwatsun lu’ulu’u masu gogewa an yi amfani da su don haɓaka rubutu. Sufaye a tsakiyar Turai sun dogara da waɗannan ruwan tabarau don taimakawa wajen karanta rubutun addini. Hakazalika, an kuma yi amfani da gilashin ƙara girma a kasar Sin a farkon shekara ta 960 AD. Sinawa sun faɗaɗa haɓakar gilashin ido, alƙalan ƙasar Sin sun yi amfani da ruwan tabarau na quartz don rufe idanunsu yayin aiwatar da shari’a. Kodayake waɗannan misalan suna ba da haske ne game da ƙirƙirar tabarau a tarihi, amma ainihin ƙirƙira da amfani da su ya ɗauki ƙarin-ƙarni da yawa.
Wane ya ƙirƙiro tabarau?
Mutane da yawa masu mahimmanci sun ba da gudummawar ƙirƙirar tabarau. A ƙarshen ƙarni na 13, masu kirkira a Italiya sun ƙera ruwan tabarau na farko, suka sanya shi cikin katako ko fata ko firam (frame) ɗin kahon dabba. Waɗannan masu ƙirƙira na farko sun yi gwaji da kaurin ruwan tabarau daban-daban don inganta girman abu, ta haka ne suka kafa harsashin tabarau na zamani.
A cikin karni na 18, Benjamin Franklin, masanin kimiyya kuma mai ƙirƙira, ya inganta ruwan tabarau na bifocal. Wannan ruwan tabarau ya haɗa ɓangarori masu kama da juna, yana ba masu sawa damar magance matsalar hangen nesa mai raba abu gida biyu. A shekara ta 1825, masanin falaki dan Burtaniya Sir George Airy ya ƙirƙiro ruwan tabarau na siliki don magance matsalar astigmatism, ya ƙara faɗaɗa karfin tabarau ɗin.
Waɗannan mutane, da sauransu, sun ba da gudummawa ga bunƙasar tabarau ta hanyar inganta ƙirarsu da aikinsu. Yayin da ƙoƙarinsu na gamayya ya samar wa al’umma gilashin ido na zamani, ainihin masu ƙirƙirar suna da yawa a tarihi.
Dalilan amfani da tabarau
A duk bayan kowace shekara biyu, ya kamata a sami cikakken gwajin ido a ƙwararrun asibitocin idanu don tantance duk wata matsala ta gani. Wasu matsalolin za a gano su da wuri kuma a ba da maganin da ya dace. Akwai wasu dalilai da za a iya buƙatar amfani da tabarau, waɗannan dalilai sun haɗa da:
- Ganin abu ɗaya a matsayin biyu.
- Gaza tantance abubuwa.
- Yawaitar ciwon kai.
- Yawaitar lumshe idanu.
- Yawaitar ciwon ido.
- Raunin hangen abu a nesa.
- Matsalar gani da tuƙi da dare.
- Canji a yanayin gani wanda ba a gamsu da shi ba
Rikicewar gani na bayyana yayin da kowane ɗayan waɗannan matsaloli da aka lissafa a sama yake rikitar da aikin ido na yau da kullum ta yadda abubuwan da aka saba gani ke da wuyar ganewa kuma haɗarin raunin idon yana ƙaruwa. Idan an lura da kowane canje-canje mararsa kyau a tsarin gani, kada a yi shakkar neman kulawar likitan ido.
Tsarin gani na 20/20
Ƙungiyar Optometric ta Amurka ta yi bayanin cewa ganin da ake wa lakabi da 20/20 yana nufin cikakken tsarin gani na yau da kullun, wanda ke da ƙarfin kaifin gani, kamar yadda aka auna daga nesa da ƙafa 20. Mutum mai tsarin gani na 20/20 yana iya ganin abubuwa a sarari daga nisan ƙafa 20. Misali, ganin 20/40 yana nufin cewa ana buƙatar zama ƙafa 20 nesa daga wani abu don samun damar ganin abin da mai cikakken ƙarfin gani na yau da kullun zai iya gani daga nisan ƙafa 40. Ga wasu ayyukan da ke ƙasa suna buƙatar ƙarfin ganin 20/20:
- Matukin tankar sojoji da jirgi
- Mai kula da zirga-zirgar jiragen sama
- Matukin jirgin sama
- Ma’aikacin kashe gobara
- Ma’aikatan lafiya
- ‘Yan sama jannati
- Jami’an ‘yansanda
- Direbobin bas da tasi
Kowane ɗayan waɗannan ayyuka da ke sama na da tsauraran buƙatun kyakkyawan hangen nesa saboda yanayin aikin. Karfin ganin 20/20 ba zai iya zama tabbacin cewa ma’aikatan da aka bayyana a sama suna da cikakken ƙarfin hangen nesa ba, amma yana tabbatar da cewa za su iya ganin abubuwa a sarari daga nesa. Kasancewar waɗannan mutanen da ke ayyukan da aka ambata a sama galibi da alhakin kula da lafiyar mutane da rayukansu, ba abin mamaki ba ne cewa cikakken hangen nesa abu ne da ake bukata.
Nau’ikan tabarau
Akwai nau’ikan tabarau da yawa da ke taimakawa mutane samun ingantaccen ganin abu daga nesa. Akwai shahararrun nau’ikan tabarau da kuma amfanin da suke da su, wanda suka haɗa da:
- Aspheric lens: Wannan nau’in tabarau ne wanda ke daidaita yanayin ganin ƙananan abubuwa daga nesa.
- Bifocal lens: Shi ma wannan tabarau yana iya daidaita hangen nesa. Mutanen da ƙarfin ganinsu ga abin ke nesa ya ragu dalilin shekaru ana ba su shawarar yin amfani da bifocals.
- Trifocal lens: Trifocals na taimakawa wajen ganin abin da ke har ma da abubuwan da ke nesa da ƙafa biyu.
- High-index lens: Ana yin waɗannan tabarau da filastik na zamani. Suna ba wa mutanen masu matsalar ƙarfin gani su kalli haske cikin kwanciyar hankali.
- Photochromic lens: An ƙera shi a tsarin atomatik, wato yana sauyawa dangane da yanayin hasken rana. Wannan nau’in tabarau ya dace da mutane gabaɗaya ba tare da bambancin matsayin shekaru ba.
- Polarized lens: Wannan na taimakawa wajen kiyaye lafiyar ido ta hanyar samar da kariya daga hasken UV. Mutanen da ke buƙatar kulawa ta musamman saboda haske da waɗanda aka yi wa tiyata da waɗanda suke cikin hasken rana kodayaushe, na iya amfana daga wannan tabarau.
- Polycarbonate lens: Yana da muhimmanci ga manya da yara waɗanda ke murmurewa daga wata larurar idon, tabara nau’in polycarbonate na da matuƙar nagarta kuma yana da sinadarin kariya daga UV.
Manazarta
Professional, C. C. M. (2024, May 1). Eyeglasses. Cleveland Clinic.
Optometrist in Gainesville, Virginia | GH Eye. (n.d.).
College of Optometrist (n.d). The history of spectacles. College of Optometrists.