Sheikh Ɗahiru Usman Bauchi fitaccen malamin addinin Musulunci daga Najeriya, wanda ya shahara sosai a fannin tafsirin Alƙur’ani, wa’azi, karantar da fikihu, da jagoranci a Ɗariƙar Tijjaniyya. Ana yaba masa saboda tsantse, ilimi, nutsuwa, ladabi, da tsawon shekarun da ya kwashe yana hidimta wa al’umma. Wa’azinsa da koyarwarsa sun yi fice sosai a Arewacin Najeriya da wasu ƙasashen Yammacin Afirka, inda mutane da dama ke sauraron darussansa, musamman a lokacin azumin Ramadan.

Asali da farkon rayuwarsa
Sheikh Ɗahiru Usman Bauchi an haife shi ne a ranar 28 ga watan Yuni, 1927, a garin Nafaɗa, wanda a lokacin yake cikin tsohuwar jihar Bauchi amma yanzu yana cikin jihar Gombe. Mahaifinsa, Alhaji Usman, malami ne mai koyar da Alƙur’ani, wanda ya fara koyar da shi tun yana ƙarami.
Ya fito daga gidan da ake karantar da Alƙur’ani a tsarin karatun allo, wanda hakan ya taimaka wajen gina masa halayen son ilimi da tsantseni tun yana ƙarami. Haka kuma a cikin ɗan gajeren lokaci Sheikh Ɗahiru ya nuna sha’awa mai ƙarfi ga ilimin addini, tun daga karatun Alƙur’ani har zuwa sauran ɓangarorin addini da tasawwuf.
Karatunsa da neman ilimi
Sheikh Ɗahiru ya fara karatun Alƙur’ani ne a hannun mahaifinsa da wasu malamai na unguwar tasu. Ya haddace Alƙur’ani tun kafin ya kai shekaru 20, wanda hakan ya nuna kaifin basirarsa da ƙwazo a karatun addini.
Bayan haddar Alƙur’ani, ya ci gaba da nazarin fikihu (a mazahabar Malikiyya), ilimin tauhidi da akida, hadisai, luggah da nahawu, da usul al-fiqh da ka’idojin tasawwuf. A shekarun samartaka, Sheikh Ɗahiru ya yi tafiyar neman ilimi zuwa wurare daban-daban a Najeriya, ciki har da Kano, Bauchi, Jos da wasu yankuna, inda ya samu ilimi daga malamai daban-daban. Wannan tafiya ta taimaka masa wajen fadaɗa iliminsa da fahimtar addini sosai, musamman a fannoni da dama kamar tafsiri, tasawwuf da wa’azi.
Littattafan da koya a wajen malamansa
Sheikh Dahiru Usman Bauchi ya yi karatu mai zurfi a hannun fitattun malamai na da a fannonin addini daban-daban, wanda ya taimaka masa wajen zama ɗaya daga cikin manyan malaman Musulunci a Najeriya da Yammacin Afirka.
A cikin karatunsa, ya samu ilimi a fannoni kamar Alƙur’ani da tajwidi, fikihu, tauhidi, hadisai, da usul da tasawwuf. Ya yi karatu a manyan cibiyoyi da wurare daban-daban a Kano, Bauchi, Katsina, Jos, da wasu sassan Najeriya. Wannan haɗuwa da malamai daban-daban ya gina shi a matsayin malami mai zurfin ilimi, hikima da tsantseni.
Daga cikin malamai da suka yi tasiri a rayuwarsa, akwai Sheikh Ibrahim Niass na Senegal, wanda ya taka rawa wajen bunkasa aƙida da fahimtarsa a ɓangaren Ɗariƙar Tijjaniyya. Wannan koyarwa daga malamai daban-daban ta ba Sheikh Ɗahiru kwarewa a fannin ilimi da tasawwuf, wanda ya zama ginshiƙin koyarwarsa a duk rayuwarsa.
Ɗariƙar Tijjaniyya da matsayinsa
Sheikh Dahiru Usman Bauchi ya karɓi Ɗariƙar Tijjaniyya tun yana matashi, bayan dogon nazari da koyarwa daga malamai a cikin arewacin Najeriya. Wannan ɗariƙar tasawwuf tana da tushe mai ƙarfi a ƙasashen yammacin Afirka, musamman Senegal, inda Sheikh Ibrahim Niass ya zama babban jagora.
Bayan karɓar Ɗariƙar Tijjaniyya, Sheikh Ɗahiru ya yi hulɗa kai tsaye da zuriyar Sheikh Ibrahim Niass a Senegal, inda ya zurfafa fahimtarsa a ɗariƙar. Wannan hulɗa ta ba shi damar samun ilimi mai zurfi kan tsarin zikirai, wirdai da azkar, da ladabi na ɗariƙar, wanda ya sa ya zama ɗaya daga cikin manyan shugabannin Tijjaniyya a Najeriya.
Sheikh Dahiru Usman Bauchi na daga cikin fitattun shugabannin ɗariƙar Tijjaniyya a Yammacin Afirka kafin rasuwarsa. Ana girmama shi saboda jagorancin zikiri, koyar da wirdai da karantar da ka’idoji na ɗariƙar cikin tsantseni. Ya shahara saboda nutsuwa, sauƙin kai da kaucebwa tashin hankali, wanda ya sa ya zama abin koyi ga dubban ɗalibai da mabiya ɗariƙar Tijjaniyya a Najeriya da sauran ƙasashen yammacin Afirka.
Tafsirinsa da wa’azi
Sheikh Ɗahiru Usman Bauchi ya yi fice sosai a fannin tafsirin Alƙur’ani. Tsawon rayuwarsa, ya gudanar da cikakken tafsiri a birane da dama a Najeriya, inda ya yi wa dubban mutane bayani kai tsaye game da ma’anoni da hikimar Alƙur’ani. Daga cikin biranen da ya gudanar da tafsirinsa akwai Kano, Bauchi, Jos, Kaduna da Abuja.
Dalilan shahararsa a tafsiri sun haɗa da fahimtarwa cikin harshen Hausa kai tsaye, tsantseni wajen ambaton abin da ya tabbatar, rashin son hayaniya ko zagi, da kuma kula da hakkin jama’a. Wa’azinsa ya fara yaɗuwa tun lokacin kaset da rediyo a shekarun 1970s da 1980s, inda gidajen rediyo a Bauchi da Kaduna suka fara watsa darussansa. A yanzu haka, rediyo da gidajen watsa labarai a Arewacin Najeriya suna ci gaba da yaɗa wa’azinsa, musamman a lokacin azumin Ramadan.
Tafiye-tafiye da hidima a ƙasashe
Sheikh Ɗahiru Usman Bauchi ya yi hidima mai faɗi a fannin wa’azi da tarbiyya a ƙasashe daban-daban na Afirka, inda yake isar da koyarwar addini da wa’azi mai ma’ana. Daga cikin ƙasashen da ya ziyarta akwai Senegal, Ghana, Nijar, Sudan, Saudi Arabia, Chad, da Mali.
Marigayi Sheikh Ɗahiru Usman Bauchi.
A waɗannan ziyarce-ziyarce, Sheikh Ɗahiru ya kasance malami mai daraja da ake gayyata musamman a tarukan addini da zikirai. Ana karɓar sa sosai saboda nutsuwarsa, ladabi, da hikimar da yake amfani da su wajen koyarwa da wa’azi. Wannan ya sa ya zama abin koyi ga dubban mutane, kuma ya yi tasiri wajen yaɗa ilimi da fahimtar addini a matakai daban-daban.
Makarantunsa da ɗalibai
Sheikh Ɗahiru Usman Bauchi ya jagoranci kafa makarantu da cibiyoyin ilimi a jihohi daban-daban na Najeriya, musamman a Arewacin ƙasar. Makarantunsa sun haɗa da makarantu Alƙur’ani da na tasawwuf, makarantu na hadisi da fikihu, da makarantu da ke haɗa karatun zamani da na addini, domin sauƙaƙa samun ilimi ga talakawa da ɗalibai.
Dubban ɗalibai sun yi karatu a ƙarƙashin kulawarsa, da dama sun zama manyan malamai, masu wa’azi, da shugabanni a makarantu ko cibiyoyi daban-daban a Najeriya. Wasu daga cikin ɗaliban suna ci gaba da riƙo da koyarwar Sheikh Ɗahiru a matsayin jagororin zawiyya da malamai masu tasiri. Sheikh Ɗahiru yana da dimbin mabiyansa da suke sauraron wa’azinsa a taruka na shekara-shekara, wanda ke tabbatar da cewa hidimarsa tana da tasiri mai ɗorewa a tsakanin jama’a.
Halaye da ɗabi’unsa
Sheikh Ɗahiru Usman Bauchi ana girmama shi saboda halaye nagari da tsantsen. Ana yawan bayyana shi a matsayin mai sauƙin kai, hakuri, zaman lafiya, rashin son rigima, zuhudu da yawan ibada, da kyakkyawar tarbiyya a cikin malamai da ɗalibai.
Duk da tsufansa, ya ci gaba da hidima ga addini da jama’a. Kafin rasuwarsa, yana halartar taruka da taron wa’azi, yana yin nasihohi ga jama’a da ɗalibai, da karantar da Alƙur’ani, tafsiri, zikirai da wirdai. Halayensa da rayuwarsa sun zama abin koyi ga ɗaliban ilimi da mabiyansa, inda ake ganin shi a matsayin misali nagari na malami mai hikima da tsantseni, wanda ke tabbatar da cewa koyarwa da wa’azi ba sa tsufa.
Iyalansa
Sheikh Ɗahiru Usman ya gina iyali faɗi da ya ƙunshi ’ya’ya sama da guda 100 da jikoki guda 406 da kuma tattaɓa kunne su ma guda 100. Baiwarsa ta haddace Alƙur’ani ta ci gaba da yaɗuwa har a cikin zuriyarsa, ’ya’yansa guda 78, da jikoki sama da 199, da tattaɓa kunne 12 dukkansu mahaddata Ƙur’ani ne. Haka nan har fannin karatun zamani ba a bar su a baya ba.
Sheikh Dahiru Bauchi ya yi aikin Hajji sau 55, sannan ya yi Umrah sau 205. Ya kuma gina gidaje 1,000 a jihohin Bauchi da Kaduna, da wasu sassan arewacin Najeriya, domin ’ya’yansa da almajiransa su zauna kyauta. Haka yana da gonaki da dama.

Marigayi Sheikh Dahiru Bauchi yana daga cikin waɗanda ake yawan yabawa saboda jajircewarsa wajen magana kan zalunci, cin hanci da rashawa, da munanan ɗabi’u irin su fasadi, kungiyoyin asiri, da shaye-shaye, tare da rawar da ya taka wajen haɗin kan ƙasa da zaman lafiya.
Rasuwarsa
Bayan shekaru masu yawa na hidima ga addini, ilimi da al’umma, Sheikh Dahiru Usman Bauchi ya rasu a safiyar Alhamis, 27 ga Nuwamba, 2025, a jihar Bauchi, Najeriya. Rasuwarsa ta jawo babban alhini a tsakanin mabiya Ɗariƙar Tijjaniyya, malamai, ɗalibai, da al’ummar Musulmi gabaɗaya a Najeriya da Yammacin Afirka.
Shugaban ƙasa, Bola Tinubu, da gwamnonin jihohi da dama sun bayyana ta’aziyyarsu, suna masu cewa mutuwarsa babban rashi ne ga addini da al’umma. Haka nan, malamai da shugabannin addini sun yaba da gudummawarsa wajen yaɗuwar ilimin Ƙur’ani, wa’azi, tasawwuf, da karantarwa.
Manazarta
Independent Newspapers. (2025, November 27). Gov Mohammed mourns Islamic scholar, Sheikh Dahiru Usman Bauchi. Independent.
Leadership Media Group. (2025, 27 Nuwamba). In Brief: Who Is Sheikh Dahiru Usman Bauchi? Leadership.
TheCable. (2025, November 27). Dahiru Bauchi, renowned Islamic scholar, is dead. TheCable.
Vanguard News. (2025, November 27). Islamic Scholar Sheikh Dahiru Usman Bauchi is dead. Vanguard.
Sharuɗɗan Editoci
Duk maƙalun da kuka karanta a wannan taska ta Bakandamiya, marubuta da editocinmu ne suka rubuta. Kuma kowace maƙala da aka buga ta bi muhimman matakai na tantancewa don ganin cewa bayanan dake cikinta sun inganta.
Idan kuma an ga wani kuskure a cikin kowace maƙalarmu, a sanar da mu. Za mu yi bincike sannan mu gyara gwargwadon fahimtarmu.
