Pamir Plateau, wanda aka fi sani da “Rumfar Duniya”, yana ɗaya daga cikin manyan yankuna masu tsawo a doron ƙasa. Wannan suna ya samo asali ne daga tsayinsa mai matuƙar nisa da yanayinsa da ke kai mutum kusan saman sararin samaniya, inda iska ke yin sanyi sosai kuma yanayi ya zama mai tsananin ƙunci ga rayuwa. Wannan Plateau ɗin yana da tarihi na dogon lokaci a fannin nazarin ƙasa, ilimin tsaunuka, da tsarin tectonics, domin yana ɗaya daga cikin wuraren da suka fi bayyana girman tsaunuka da tashi daga doron ƙasa tun miliyoyin shekaru da suka gabata.
Pamir Plateau, wani wuri ne mai matukar ban sha’awa da daɗaɗɗen tarihi a duniya.
Wurin yana cikin tsakiyar mahaɗar manyan tsaunuka huɗu na duniya: Himalaya, Karakoram, Hindu Kush, da Kunlun Mountains. Wannan mahaɗa ta sa Pamir Plateau ya zama wata cibiyar haɗuwar tsaunuka mafi girma a duniya, inda kowane a jerin tsaunukan ke da nasa tarihin samuwa, amma duk suna haɗuwa a wannan guri. Himalaya na wanzuwa daga kudu da gabas, Karakoram daga kudu maso yamma, Hindu Kush daga yamma, yayin da Kunlun Mountains ke wanzuwa daga gabas. Wannan haɗuwa ta ba yankin manyan duwatsu masu tsayi, gangara mai kaifi, kwaruruka masu zurfi, da ƙanƙara wadda ta daɗe tana taruwa ba tare da narkewa ba.
Wuri ne mai sanyi, busasshe, kuma mai ƙanƙara da duwatsu. Yanayinsa ya ƙunshi sanyi mai tsanani ko da a lokacin rani, saboda tsawonsa ya sa iska tana ɗauke da ɗan ƙaramin zafi. Busasshen yanayin yana faruwa ne saboda wurin yana da tsayin da ke barin iska ta zama mai tsananin sanyi, wanda hakan ke hana samuwar ruwan sama da yawa. Ƙanƙara tana taruwa a kwaruruka, tana samar da manyan glaciers da ke ratsa yankin. Duwatsu kuma suna nuna tarihin duniyar da ta wuce, saboda galibinsu tsofaffin duwatsu ne da suka sha canjin yanayi.
Matsayi da yanki Pamir Plateau
Pamir Plateau yana tsakiyar Asiya ta Tsakiya, wuri mai tsawo da kwarurrua da tsaunuka masu haɗe da juna. Wannan plateau ɗin yana ɗaya daga cikin wuraren da suka fi bayyana a duniya wajen haɗuwa da manyan tsaunuka, inda aka samu mahaɗar Himalaya, Karakoram, Hindu Kush, da Kunlun Mountains. Wannan haɗuwa ta sa Pamir Plateau zama cibiyar geologic mai matuƙar muhimmanci, domin yana a kan Indian Plate da Eurasian Plate, wanda ya haifar da tuddai masu tsayi da kwaruruka masu zurfi a yankin. Saboda wannan yanayin, wurin ya kasance ɗaya daga cikin wuraren da masana ilimin ƙasa da tectonics ke nazarta sosai domin fahimtar yadda tsaunuka ke tashi daga doron ƙasa.
Ƙasashe
Yawancin plateau ɗin yana cikin Tajikistan, musamman a yankin Gorno-Badakhshan Autonomous Region (GBAO), wanda ke ɗauke da mafi yawan tsaunukan Pamir. Plateau ɗin ya tsallaka kuma zuwa:
Ana yi wa Pamir Plateau laƙabi da Rumfar Duniya.
- Afghanistan, musamman a Wakhan Corridor, wani ɓangare mai kunkuntar kwari wanda ke da tarihin Silk Road.
- China, a cikin lardin Xinjiang, inda tuddai kamar Kongur Tagh da Muztagh Ata suke, suna ɗauke da manyan glaciers.
- Kyrgyzstan, a arewa, inda tsaunuka da filayen kiwo suka haɗu da tsarin Pamir.
Yankin da Plateau ɗin ya mamaye
Kimanin 100,000 – 120,000 km², wanda ya sa Pamir daga cikin manyan plateau a duniya, bayan Tibet Plateau. Wannan faɗin yankin ya haɗa da filayen da ake kiwo, kwaruruka masu zurfi, da tuddai da ake amfani da su wajen nazarin kankara da yanayi.
Manyan tuddai
Pamir Plateau yana ɗauke da tuddai masu tsayi waɗanda suka shahara a fannin hawan tsauni da binciken kimiyya:
- Kongur Tagh – 7,649 m (China): mafi tsayi a yankin, kuma yana ɗaya daga cikin manyan tuddai a Asiya.
- Ismoil Somoni Peak – 7,495 m (Tajikistan): mafi tsayi a Tajikistan, sananne a fannin hawan tsauni.
- Lenin Peak – 7,134 m: yana tsakanin Tajikistan da Kyrgyzstan, ɗaya daga cikin tuddai da aka fi yawan hawa saboda hanyar hawa ta fi sauƙi.
- Kaufmann Peak, Muztagh Ata, da sauran tuddai masu tsayi waɗanda ke ƙara wa Pamir daraja a matsayin cibiyar manyan tsaunuka.
Kwaruruka da filayen plateau
Plateau ɗin na da kwaruruka da yawa da ke ratsa wurare masu tsayi, ciki har da Pamir River Basin da kwarurukan ƙananan rafi da ke haɗuwa da manyan koguna. A wasu ɓangarorin, akwai filayen da ake kiwo inda al’ummomi ke kiwon tumaki, awaki, da jakuna, waɗanda ke dacewa da yanayin sanyi da bushewa.
Asalin sunan pamir
Kalmar “Pamir” ta samo asali ne daga tsohon harshen Persian, inda ake danganta ta da ma’anar tudu mai tsayi ko gangaren dutse. Wannan yana nuna cewa tsofaffin al’ummomi sun lura da tsayin Plateau ɗin da ke kusan saman sararin samaniya. Wasu masana kuma sun danganta sunan zuwa ga kalmar “Pa-i-Mihr”, wadda ke nufin ‘Kafar Rana’, saboda yadda wurin ke bayyana a matsayin ɗaya daga cikin wuraren mafi tsayi a doron ƙasa, kusa da sararin samaniya, inda hasken rana ke haskakawa sosai a gangarorin tsaunuka. Asalin sunan ya kuma nuna muhimmancin wurin a al’adu da addinai tun tsohon zamani.
Tarihin Pamir Plateau
Zamanin tsohuwar duniya
Yankin Pamir ya kasance wuri mai matuƙar muhimmanci tun shekaru dubu da suka wuce, inda al’ummomi da masu balaguro ke wucewa ta hanyoyi daban-daban. Wannan Plateau ɗin ya kasance wata cibiyar haɗin kai ta kasuwanci, al’adu, da siyasa a tsohuwar duniya saboda matsayinsa mai tsayi da hadakar manyan tsaunuka da hanyoyin kwaruruka.
Yankin Pamir Plateau na da matuƙar sanyi i da a lokacin hunturu temperature kan yi ƙasa da-40⁰C.
Masu yawon fatauci daga Persia da Bactria sun yi amfani da Pamir a matsayin hanyar balaguro, suna ɗaukar kaya masu daraja, ilimi, fasaha, da al’adu daga gabas zuwa yamma. Su ne suka kafa tushe na farko na musayar kasuwanci tsakanin tsohuwar Mesopotamia, India, China, da nahiyar Turai. Ayyukansu sun taimaka wajen yaɗa sabbin dabaru, kayan aikin noma, kayayyakin ado, da harsuna daban-daban, wanda ya sa Plateau ɗin ya zama wurin da al’adu ke haɗuwa.
Sojoji na Daular Alexander da Samanid sun yi amfani da Pamir a matsayin hanya mai muhimmanci wajen balaguro da yaƙi. Sojojin Alexander, tun daga ƙarshen ƙarni na 4 kafin haihuwar Yesu Almasihu, sun wuce ta hanyar Plateau ɗin yayin da suke kai hari zuwa gabashin Asiya, sun yi amfani da kwaruruka da tsaunuka a matsayin mafaka da hanya ta tsaro. Daga baya, sojojin Daular Samanid sun yi amfani da hanyoyin Plateau ɗin wajen sarrafa harkokin siyasa da kasuwanci a yankin Central Asia, sun tabbatar da cewa wurin ya ci gaba da zama mai muhimmanci a fannin mulki da tsaro.
Bugu da ƙari, Pamir ya zama cibiyar haɗin kai tsakanin al’adu, inda aka samu al’adun wakilci daga Turai, Sin, India, Afghanistan, da Iran. Wannan haɗin kai ya sa Plateau ɗin ya zama muhimmin wuri a tarihi, inda al’adu da harsuna daban-daban suka haɗu, tare da kafa tushe ga tarihin yawon buɗe ido, kasuwanci, da ilimi mai faɗi a Asiya ta Tsakiya.
Wannan Plateau ɗin, saboda tsayinsa, yanayinsa mai ƙarfi, da hanyoyin kwaruruka da tsaunuka, ya taimaka wajen samar da hanyar haɗin kai tsakanin tsofaffin al’ummomi, wanda hakan ya tabbatar da cewa Pamir ya kasance wani muhimmin wuri mai tarihi na dogon lokaci a duniya.
Pamir a Silk Road
Pamir Plateau wuri ne mai matuƙar muhimmanci ga hanyar Silk Road, musamman a hanyar da ke haɗa Kashgar zuwa Tashkurgan zuwa Wakhan zuwa Badakhshan. Wannan Plateau ɗin ya kasance cibiya ta tsakiya wacce ta haɗa gabas da yamma, inda aka yi musayar kaya, al’adu, da ilimi tun dubban shekaru da suka wuce. Matsayinsa a tsakiyar mahaɗar manyan tsaunuka da kwaruruka ya sa hanyoyin balaguro da kasuwanci sun kasance masu wahala amma cikin aminci, inda masu fatauci da masu yawon buɗe ido za su iya wucewa daga wata ƙasa zuwa wata cikin tsaro da sauƙi.
Pamir Plateau na da tuddai da tsaunuka masu tsananin tsayi.
A wannan hanya, ana kawo kayayyaki masu daraja daga gabas zuwa yamma da kuma akasin haka, ciki har da:
- Siliki daga China, wanda ake amfani da shi wajen kera tufafi, kayan ado, da kayan kasuwanci a Turai da gabas ta tsakiya.
- Duwatsu masu daraja, kamar lu’u-lu’u, lapis lazuli, da zinare, waɗanda ake amfani da su a kayan ado, gine-gine, da kayan ibada.
- Dabbobi, waɗanda ake kiwo ko amfani da su wajen sufuri, kasuwanci, da aikin gona.
- Al’adun harshe da addini, inda mutane ke musayar ilimi, harsuna, fasaha, da addini tsakanin al’ummomi daban-daban, wanda hakan ya taimaka wajen gina tushen haɗin kai tsakanin al’adu.
Zaman mulkin rasha da soviet union
A ƙarni na 19 zuwa na 20, yankin Pamir Plateau ya kasance wurin rikici da ƙalubale tsakanin manyan ƙasashe na duniya, saboda kasancewar shi a tsakiyar Asiya ta Tsakiya da hanyoyin kasuwanci da tarihi da ke wucewa ta wurin. Wadannan ƙasashe sun haɗa da:
Rasha, wadda ta yi niyyar faɗaɗa tasirinta a yankin Asiya ta Tsakiya domin samun damar sarrafa hanyoyin kasuwanci, kafa sansanin soja, da tasiri a siyasar ƙasashen da ke makwabtaka da Pamir.
Britaniya, wacce ke sha’awar sarrafa hanyoyin kasuwanci zuwa Indiya, musamman ta hanyar tsare hanyoyin balaguro da kayayyaki, da tabbatar da tasiri a ɓangarorin gabas da Asiya ta Tsakiya.
China, wacce take da hannu a lardin Xinjiang da iyakokin gabas na Plateau ɗin, tana kula da harkokin siyasa da tsaron iyakoki, kuma tana da sha’awar ci gaban kasuwanci da tsaro a yankin.
Bayan waɗannan rikice-rikicen siyasa, Pamir Plateau ya zama ɓangare na Soviet Tajikistan. Wannan canji ya kawo sauye-sauye masu muhimmanci ga rayuwar al’ummomin yankin da tsarin zamantakewa:
- An gina manyan hanyoyi domin sauƙaƙe sadarwa tsakanin yankuna, da kuma sauƙaƙe kasuwanci da sufuri a cikin Plateau mai ƙalubale.
- An gina makarantu da cibiyoyin ilimi, waɗanda suka ba da damar ilmantar da al’umomi, fadada karatun kimiyya, harshe, da al’adu a yankin.
- An inganta karatun harsunan Pamiri, wanda ya taimaka wajen taskance al’adu da harsunan gargajiya, da kuma tabbatar da cewa al’adun gargajiya ba su ɓace ba duk da canje-canjen siyasa da zamantakewa.
Wannan lokacin na mulkin Rasha da Soviet Union ya kasance wani lokaci mai matuƙar muhimmanci ga Pamir Plateau, domin ya sauya yanayin rayuwa, al’adu, da hanyar sadarwa a yankin, yayin da ya haɗa Plateau ɗin cikin tsarin siyasa da tattalin arziki na duniya a ƙarni na 20.
Nau’o’in duwatsu
Yankin Pamir Plateau yana ɗauke da nau’o’in duwatsu masu yawa waɗanda ke nuna tarihin ƙasa da yanayin geologic na miliyoyin shekaru. Duwatsun da ake samu a Plateau ɗin sun haɗa da:
- Granite: dutsen magma da aka huce a cikin ƙasa, yana nuna tsohon tsarin dutsen asali da Plateau ɗin ya sha.
- Schist: dutsen metamorphic mai layi-layi, wanda ke nuna canje-canje a ƙarƙashin matsin lamba da zafi.
- Limestone: dutsen da ke ɗauke da dabbobi da shuke-shuke na tsohuwar teku, yana nuna cewa yankin ya sha ruwa da ƙasa tun kafin miliyoyin shekaru.
- Quartz: wani nau’i na dutsen silicate, wanda ke bayyana yadda wurin ya samu canje-canje a yanayi da tectonics.
- Metamorphic rocks: duwatsu da suka canja daga tsofaffin duwatsu sakamakon zafi da matsin lamba, suna nuna tarihinsu mai tsawo da tsananin yanayi.
Tsarin yanayi
Yankin Pamir Plateau yana da continental high-mountain climate, wato yanayi mai sanyi sosai, bushewa, da canje-canje tsakanin hunturu da rani. Yanayinsa ya bambanta sosai saboda tsayinsa, tsaunuka masu yawa, da kududdufai masu zurfi, wanda ke ƙara ƙalubale ga rayuwa, kiwo, da balaguro.
Pamir Plateau na da yankin ƙanƙara da ke a matsayin wajen buɗe ido da wasanni tseren ƙanƙara.
Hunturu a Plateau yana da tsananin sanyi, inda temperature kan sauka zuwa −40°C, kuma iska mai ƙarfi mai sanyi tana busar da filayen plateau, tana haifar da yanayi mai wuya ga rayuwa da sufuri. Ƙanƙara tana rufe yawancin wurare, musamman tsaunuka da kududdufai, inda glaciers ke kasancewa cikin yanayi mai tsanani.
A lokacin rani, temperature ba ta wuce 15°C, wanda ke ba da dama ga ‘yan ciyayi da shuke-shuke su girma a wasu filayen da ke da ruwa kaɗan. Ruwan sama yana da ƙarancin samuwa, bai fi tsakanin 0–100 mm, wannan na nuna bushewar yanayi da ƙarancin ruwa. Wannan lokacin ne al’ummomi ke amfani da shi wajen kiwon dabbobi da noma a ƙananan filaye.
Kankara da glaciers suna taka muhimmiyar rawa wajen samar da ruwa a koguna da kwaruruka. Fedchenko Glacier ita ce dusar ƙanƙara mafi tsayi a duk Asiya ta Tsakiya, mai tsawon 77 km, kuma tana ɗaya daga cikin manyan glaciers na duniya, tana nuna yadda Plateau ɗin ke riƙe ruwa a cikin yanayin ƙanƙara mai yawa.
Halittu da tsirrai
Pamir Plateau yana ɗaya daga cikin wuraren da ke da halittu da tsirrai na musamman, duk da yanayin sanyi da bushewa mai tsanani. Yankin yana tallafa wa dabbobi da tsirrai waɗanda suka dace da yanayi mai tsauri da tsaunuka masu tsayi, inda suke rayuwa a wuraren da ke da ƙanƙara, tuddai, da kwaruruka.
Dabbobi
Yankin Pamir na ɗauke da dabbobi masu muhimmanci waɗanda suka shahara, ciki har da:
- Snow Leopard: ɗaya daga cikin dabbobin da suka fi ɓacewa a duniya, wanda ke zama a tsaunuka da tuddai na Plateau. Snow Leopard na matuƙar daidaituwa da yanayi mai sanyi da kududdufai masu tsanani.
- Marco Polo Sheep: tana da manyan ƙaho masu tsayi, waɗanda ke taimakawa wajen gano jinsinta a tsaunuka. Ana samunsu a tuddai da filayen tsaunuka.
- Ibex: dabbobi masu ƙwarewa wajen hawa tsaunuka, suna rayuwa a tuddai masu tsayi.
- Himalayan Brown Bear: mai ƙarfi da girma, tana rayuwa a ɓangarorin masu ‘yan ciyayi da kwari.
- Red Fox: tsuntsaye masu farauta, da dabbobin ƙanana da suke rayuwa a Plateau.
- Yak: dabbobi ne na tsohuwar al’ada, suna da muhimmanci wajen kiwo, sufuri, da samar da abinci a cikin al’ummomin Pamir.
- Eagle da wasu tsuntsaye masu farauta: waɗanda ke amfani da tsaunuka da kwaruruka wajen gina mafaka da farauta, suna nuna bambancin halittu na samaniya.
Tsirrai
Yanayin sanyi da bushewa a Pamir Plateau yana rage yawan tsirrai, amma akwai wasu nau’o’i waɗanda suka dace da yanayin:
- Ciyayi na tundra: waɗanda ke rufe gangarori da tsaunuka masu sanyi, suna samar da abinci ga dabbobi da ke kiwo a Plateau.
- Ƙananan ganyayyakin tsaunuka: tsirrai da suke jure yanayin sanyi da tuddai, suna ba da launi da rayuwa a wuraren da ke da ƙanƙara da dutsen ƙasa.
- Bishiyoyin busassu irin na juniper: bishiyoyi masu juriya ga sanyi da bushewa, suna ƙara wa Plateau ƙyalli da ƙarfi.
- Furanni masu jure sanyi, kamar edelweiss da wasu furanni waɗanda ke bayyana a tuddai da tsaunuka, suna nuna kyawun yanayi da daidaituwa da yanayi mai tsanani.

Mutane da al’adu
Pamir Plateau wuri ne da ke ɗauke da al’ummomi masu ban sha’awa, waɗanda suka haɗu tare da raya al’adunsu duk da yanayi mai sanyi, bushewa, da ƙalubale na tsaunuka da ƙanƙara. Yankin yana nuna haɗuwar al’adu, harsuna, addini, da rayuwar gargajiya mai zurfi.
Ƙabilu
Al’umomin Pamir sun haɗa da ƙabilu masu yawa, ciki har da:
- Wakhi
- Shughni
- Russhani
- Bartangi
- Kyrgyz
Waɗannan ƙabilu ne waɗanda suka tsara tsarin zamantakewa da rayuwa a Plateau, suna da al’adu da harsuna na musamman waɗanda ke bambanta su da sauran al’umomi a Asiya ta Tsakiya.
Harsuna
Yawancin al’ummar Pamir suna amfani da harsuna na Eastern Iranian Languages, wanda ke nuna asalinsu da tarihi mai zurfi. Duk da haka, Tajik shi ne yaren gwamnati, wanda ake amfani da shi wajen ilimi, harkokin gwamnati, da sadarwa tsakanin ƙabilu. Wannan harshe yana taimakawa wajen musayar al’adu da ci gaban ilimi a Plateau.
Addini
Yawancin al’ummar Pamir Musulmai ne mabiya Ismailiyya, wato ɓangaren Shi’a Isma’ili. Addini yana taka muhimmiyar rawa wajen tsara rayuwar yau da kullum, al’adu, da dokokin zamantakewa. Masallatai da cibiyoyin addini suna aiki a matsayin cibiyoyin taro da bayar da ilimi ga al’ummomi.
Tattalin arziki
Pamir Plateau na da tattalin arziki mai ɗorewa wanda ke dogara da yanayin tsaunuka, ƙanƙara, da yanayi mai sanyi. Duk da ƙalubalen yanayi da tuddai masu tsanani, al’umomi suna samun hanyoyin amfani da albarkatun ƙasa domin rayuwa da cigaban tattalin arziki.
Kiwon dabbobi
Kiwon dabbobi shi ne ginshiƙin tattalin arziki a Pamir. Al’umomi suna kiwon yak, tumaki, awaki, dawaki, da awakin Pamiri, waɗanda ke samar da abinci, tufafi, ulu, da sufuri. Dabbobin suna dacewa da yanayin sanyi da tsaunuka, suna ba da damar kiwo mai dorewa a filayen Plateau, kuma suna zama tushen rayuwa ga yawancin ƙabilu.
Tattara tsirran tsaunuka
Al’ummomi suna tattara tsirran tsaunuka daga wuraren da ke kusa, ciki har da ganyayyaki, magungunan gargajiya, da furanni masu wuyar samu. Waɗannan tsirrai suna da amfani wajen abinci, lafiya, kasuwanci, da al’adu, suna tallafa wa rayuwar yau da kullum da tsarin gargajiya na al’umomin Pamir.
Yawon buɗe ido
Yawon buɗe ido ya fara samun tasiri a Plateau saboda kyawun tsaunuka da yanayin tarihi. Masu hawa tsaunuka daga duniya suna ziyartar Lenin Peak da Ismoil Somoni Peak, yayin da Kokand Valley da Wakhan Corridor ke jan hankalin masu sha’awar tarihi da al’adu. Yawon buɗe ido yana ba da dama ga al’ummomi don samun kuɗin shiga daga jigilar baƙi, kayan gida, da ayyukan jagoranci.

Ma’adanai
Yankin Pamir yana ɗauke da ma’adanai masu yawa, ciki har da uranium, tungsten, jade, kuartz, da duwatsu masu daraja kamar lapis lazuli a Badakhshan. Sai dai, ba a haƙowa sosai ba saboda wahalar yanayi, tsaunuka masu tsayi, da ƙarancin hanyoyi, wanda ke sa tattalin arziki ya fi dogara ga kiwo, tattara tsirrai, da yawon buɗe ido, tare da ƙarancin amfani da ma’adanai.
Ababen more rayuwa
Pamir Plateau na da ababen more rayuwa masu iyaka, wanda ke nuna ƙalubale da yanayin Plateau. Pamir Highway (M41) shi ne ɗaya daga cikin hanyoyin da suka fi tsawo da tsauri a duniya, wanda ke haɗa al’umomi a cikin tsaunuka masu wahala. Duk da wannan hanya, matsalar hanyoyi da ƙarancin wuta suna shafar rayuwar yau da kullum a Plateau. Cibiyoyin kula lafiya suna da ƙaranci sosai, wanda ke haifar da wahalar samun kulawa ga al’umma. Intanet da sadarwa suna da rauni saboda tsaunuka da tuddai, wanda ke rage samun bayanai da musayar ilimi.
Matsalolin zamani
Yankin Pamir Plateau na fuskantar matsaloli da yawa saboda yanayin sanyi, tsayi, da nisan wurare. Tsananin sanyi yana shafar rayuwar mutane, kiwo, da sufuri, yayin da rashin ababen more rayuwa ke ƙara wahala wajen samun ilimi, lafiya, da sufuri a sauƙaƙe. Ambaliya da kwarara suna haddasa haɗari ga gidaje, hanyoyi, da filayen noma. Bushewar tsirrai da tsananin yanayi yana rage damar kiwo da noma. Tsadar kayayyaki saboda nisan wurare yana shafar rayuwar yau da kullum, yayin da ƙalubalen kiwon lafiya ke ƙara wahala ga al’umma. Haka kuma, ayyukan ƙasa da sufuri sun fi wahala saboda tsaunuka da tuddai masu tsanani.
Muhimmanci Pamir Plateau ga duniya
Pamir Plateau yana da mahimmanci a duniya saboda dalilai da dama. Wurin yana nuna tarihi mai zurfi na tashi da haɗuwar tectonic plates, inda motsin Indian tectonic ya bugi tectonic Eurasia, ya haifar da tsaunuka masu tsayi da tuddai da kuma tsarin doron ƙasa na musamman a Asiya ta Tsakiya.
Plateau ɗin yana da ƙanƙara mai yawa, wadda ke tasiri kai tsaye ga ruwan koguna na Amu Darya, wanda shi ne tushen ruwa ga miliyoyin mutane a ƙasashen Central Asia. Wannan ya sa Pamir ya zama muhimmiyar cibiyar samar da ruwa, kiwo, da noma a yankin.
Yankin yana da tushen al’adu da harsuna da suka daɗe, inda al’umomi ke raya harsuna na Eastern Iranian da al’adun gargajiya tun dubban shekaru, yana nuna haɗin kai tsakanin tarihi, addini, da al’adu a tsohuwar duniya.

Haka kuma, Pamir Plateau yana zama yankin gwaje-gwaje a binciken sauyin yanayi, inda masana kimiyya ke nazarin glaciers, yanayin ƙanƙara, da tasirin sauyin yanayi a tsaunuka masu tsayi.
Bugu da ƙari, Plateau ɗin yana haɗe da tarihin Silk Road, inda hanyoyin kasuwanci da musayar al’adu suka haɗa gabas da yamma, suna nuna yadda Pamir ya kasance cibiyar mu’amala ta duniya tun zamanin da.
Manazarta
Burbank, D. W., & Anderson, R. S. (2011, July 15). Tectonic geomorphology. Wiley-Blackwell.
Kreutzmann, H. (2012, March 22). Pastoral practices in high Asia: Agency of ‘development’ effected by modernisation, resettlement and transformation. Springer.
National Snow and Ice Data Center. (2020, June 10). Glaciers and ice caps of Central Asia.
UNESCO. (2019, September 1). Cultural landscapes and Silk Roads in Central Asia. UNESCO.
World Bank. (2021, October 5). Climate risk profile: Tajikistan. World Bank
Sharuɗɗan Editoci
Duk maƙalun da kuka karanta a wannan taska ta Bakandamiya, marubuta da editocinmu ne suka rubuta. Kuma kowace maƙala da aka buga ta bi muhimman matakai na tantancewa don ganin cewa bayanan dake cikinta sun inganta.
Idan kuma an ga wani kuskure a cikin kowace maƙalarmu, a sanar da mu. Za mu yi bincike sannan mu gyara gwargwadon fahimtarmu.
