Tururuwa ƙwari ne na gama-gari, amma suna da wasu siffofi na musamman ciki har da ƙwarewarsu ta fuskar sadarwa ta almara wanda ke ba da damar yankunansu suyi aiki a matsayin manyan halittu.
Akwai miliyoyin tururuwai a duniya, adadin tururuwa ya kai kowane dan’adam ya mallaki miliyan 2.5 ga. Sanannun nau’in tururuwa sun haura 12,000, wasu masana sun kiyasta adadin ya haura sama da 20,000. Ana iya samun su kusan ko’ina a duniya, ban da yankunan Antarctica, Iceland, Greenland, da wasu ƙasashen da ke tsibirin. Tururuwa suna da girma kuma akwai ƙanana, suna yin tsayi har zuwa inci ɗaya, kuma yawanci suna fitowa da launin baƙi, launin ruwan ƙasa, ja, ko rawaya.
Tururuwa wata halitta ce daga nau’ukan kwari da Allah madaukakin Sarki ya halitta bisa hikima da ikonsa. Allah ya kebanci tururuwa da wasu hikimomi da ayoyi, wanda dole hankali ya yarda cewa Allah Ya yi su ne don su zamo ayoyi, kuma abin lura da tunani ga mutane.
Abubuwan mamaki game da tururuwa
Tururuwa ta sha bamban da duk wasu halittu na kwari da dabbobin da Allah Ta’ala ya halitta, domin salonta, hikimominta, tsarin gudanarwarta, zubin siyasa da tafiyar da al’umarta, ayyuka tukuru da sadaukarwarta, suna bayyana zunzurutun iko da iyawar Allah ne, a gefe guda kuma suna fassara Mu’ujizozi da fifikonta bisa sauran kwari da dabbobi da Allah Buwayi, gagara misali ya halitta.
Da yawa daga cikin dabbobi suna da wata baiwa ta hali ko dabi’a ta musamman, wanda bisa nazari dan’adam zai iya daukar darasin rayuwa a cikinta. Misalin hakan shi ne zuma, malam-bude-littafi, kurciya, gara, kiyashi, zaki, kyanwa da sauransu. A cikin yin hakan kuwa babu wani kaskanci ko fifikon waɗannan dabbobi a kan dan’adam din.
Kowane janibi na rayuwar tururuwa akwai darasi abin koyi a cikinsa, to amma bari mu dauki darasin sadaukarwa mu yi magana a kai, mafi yawan tururuwa sukan kai dubu 500 zuwa miliyan guda a duk inda suka mamaye a matsayin yankinsu, suna da tsari na kowa da aikinsa ‘Division of Labour’, suna da ‘Supervisors’ wadanda za su binciko inda ya dace a kafa gida don yin sansanin zama.
Akwai waɗanda za su rungumi aikin gina gidan da tsara shi sashi-sashi. Sukan samar da dakuna da bangarori sama da 500 a gidan nasu. Akwai masu yanko ganyayyaki da dauko su don kawo wa masu gini, a tare da su akwai ƙananan atururuwai masu ba su kariya daga duk wani farmaki da ka iya zuwa ta sama ko kasa (musamman na zuma). Wadannan dakaru ’yan-ta-kife ne, a kodayaushe suna cikin shirin yin shahada.
Babu wanda zai iya hana kansa yin mamaki saboda ganin shurin tururuwa a gine a kasa, wanda tururuwai suka gina. Dalili kuwa shi ne shurin tururuwa gini ne mai ban al’ajabi wanda tsawonsa ya kai mita 5-6. A tsakanin shurin akwai nagartaccen tsarin da ke kula da dukkan bukatunsu wanda ba zai taba sanyawa su fito cikin hasken rana ba, saboda yanayin jikinsu. A cikin shurin, akwai tagogi na shan iska, dakunan haihuwa, gidaje, farfajiyoyi, wurin samar da makarai na musamman, kofofi, dakunan zama lokacin zafi da na hunturu; a takaice dai, akwai komai a ciki.
Abin mamaki da waɗannan tururuwan da suke gina waɗannan shurika shi ne kasancewar su makafi. Abu na biyu na mamaki game da tururuwa shi ne, idan muka kwatanta girman tururuwa da shurinta za mu ga cewa, tururuwan sun yi nasarar gina wani gini wanda ya nunka su girma sama da sau 300.
Har ila yau suna da wata kasaitacciyar sifa: idan da za mu raba shurin gida biyu, gidan farko shi ne na ginin, daga sama hanyoyin, dakunan da titunan sun yi kama da juna. Kuma da za a mayar da wannan rabin to zuwa wani dan lokaci hanyoyin da gidajen za su koma su hade daidai kamar ba a taba rabasu ba, kuma tururuwan za su ci gaba da harkokinsu kamar ba su taɓa rabuwa da juna ba.
Muhallin tururuwa
Tururuwa yawanci suna rayuwa ne a cikin ƙayyadaddun yankuna waɗanda ƙila su kasance a ƙarƙashin ƙasa, a cikin tudun ƙasa, ko a cikin bishiyoyi. Tururuwa suna daga cikin halittu masu ban sha’awa da ban sha’awa a duniya. Tare da fiye da nau’in 12,000 da aka sani a duniya, tururuwa suna zama kusan kowace kusurwa ta duniya.
Siffofi da ayyukan tururuwa
Tururuwa kwari ne masu tsarin zamantakewa, suna zaune a cikin manyan yankuna inda kowacce daga cikin rukuninsu take da takamaimann matsayi da aikin da take aiwatarwa.
Rabe-raben aiki
Wannan rukunin tururuwa suna da tsari tare da siffofi daban-daban, gami da sarauniya, maza, da ma’aikata, kowannensu yana da ayyuka daban-daban.
Sadarwa
Tururuwa suna sadarwa ta siginar sinadarai da ake kira pheromones, waɗanda ke taimaka musu kafa hanyoyi, gano wuraren samun abinci, da gane abokan zama.
Gina gidaje
Tururuwa suna canja wuraren zama ta hanyar gina ƙayatattun gidaje da ramuka, suna ba da gudummawa ga iskar ƙasa da rarraba abinci mai gina jiki ga sauran abokan zamansu.
Tara abinci
Yawancin nau’in tururuwa suna taka muhimmiyar rawa wajen farfasa ƙwayar tsaba da tattarawa da adanawa, suna taimakawa wajen farfado da daji.
Nau’ikan tururuwa
Ant Argentine
Ana samun su a duk duniya, waɗannan ƙananan tururuwa ne masu launin ruwan kasa su ne suka maye gurbin tururuwa ta asali.
Carpenter ant
Waɗannan an fi samun su a cikin dazuzzuka, su ɗin manyan tururuwai ne suna haƙa itace don ƙirƙirar gidajen kwanansu.
Army ants
Waɗannan tururuwa makiyaya suna haifar da nau’in tururuwa masu yawa, suna cinye ƙwari da sauran dabbobi nau’in invertebrates a yankunansu.
Fire ants
Sanannun nau’in tururuwan ne, suna gina manyan tuddai kuma ana samun su a yankuna da yawa a duniya.
Leafcutter ants
Waɗannan tururuwa suna yanke ganyayyaki, waɗanda suke amfani da su don abinci, ana samun su a yankuna masu zafi.
Driver ants
Ana samun su a Afirka, waɗannan tururuwa tamkar sojoji ne, suna da mugun hali wajen cin abinci da kuma kare rukuninsu.
Sahara desert ants
Su iya yin rayuwa a hamada mai ban sha’awa, waɗannan tururuwa suna cin abinci a cikin yanayi matsatsi.
Yellow crazy ants
Masu cin zarafi a yankuna da yawa, waɗannan tururuwa suna iya daidaituwa sosai kuma suna zama manyan masu mulki.
Dabarun dakile tururuwa
Ma’amala da tururuwa a ciki da wajen gidaje da gine-gine na iya zama ƙalubale na gama gari. Ga wasu ingantattun hanyoyin magance kwarin tururuwa:
- Gane nau’ikan tururuwa: Mabambantan nau’ikan tururuwa na iya buƙatar takamaiman hanyoyin sarrafawa. Tabbatar da gano nau’in tururuwar yana taimakawa wajen bin hanya mafi inganci ta magance su.
- Toshe hanyar samun abinci: Tururuwa suna sha’awar abinci da ruwa. Tsaftace wurare, adana abinci a cikin mazubi masu hana iska shiga.
- Toshe wuraren shiga: Rufe tsatsa da gibin bango, kofofi, da tagogi don hana tururuwa shiga wurin.
- Gyara ciyayi: Tabbatar cewa rassan bishiya, yayi, da sauran ciyayi ba su da alaƙa kai tsaye da cikin gida ko muhallin zama, saboda suna iya zama a matsayin manyan hanyoyin tururuwa.
- Fesa maganin kwari: A lokuta masu tsanani, ana iya amfani da feshin maganin kwari da aka tsara don sarrafa tururuwa.
Ta hanyar aiwatar da waɗannan dabarun, mutane za su iya sarrafa tururuwa yadda ya kamata tare da yakar kwari a wuraren da ba a buƙatar su.
Manazarta
Ng, A. (2024, October 9). 10 cool facts about ants! – National Geographic Kids. National Geographic Kids.
The Editors of Encyclopaedia Britannica. (2025, April 16). AnT | Description, Taxonomy, Habitat, Species, life Cycle, & Facts. Encyclopedia Britannica.
*****
Duk maƙalun da kuka karanta a wannan taska ta Bakandamiya, marubuta da editocinmu ne suka rubuta. Kuma kowace maƙala da aka buga ta bi muhimman matakai na tantancewa don ganin cewa bayanan dake cikinta sun inganta.
Idan kuma an ga wani kuskure a cikin kowace maƙalarmu, a sanar da mu. Za mu yi bincike sannan mu gyara gwargwadon fahimtarmu.
